آیا کسی وجود دارد که نخواهد زیبایی، شادابی و تناسب اندام و مراقبت پوست خود را تا دوران کهنسالی حفظ کند؟ آیا از اضافه وزن و افتادگی ماهیچه های خود ناراحت هستید؟ حتما پاسخ می دهید نمی توان مانع گذشت زمان شد و از پیری جلوگیری کرد...

بله؛ ما هم با شما موافقیم اما قصد داریم واقعیت هایی را با شما در میان بگذاریم که می تواند مانند یک معجزه از پیرشدن و پیر به نظر رسیدن تان جلوگیری کند. چند هفته قبل، مقاله ای در مورد پرفروش ترین کتاب علم تغذیه و زیبایی در آمریکا مطالعه می کردم. در این کتاب، روش های عملی ای آموزش داده شده که با آنها می توان از آسیب به پوست جلوگیری کرد. اصلاح رژیم غذایی، تنها معجزه معرفی شده به وسیله پزشک نویسنده است. این پزشک پس از ۱۵ سال تحقیق در درمانگاه های پوست روی هزاران مراجعه کننده می گوید: «تحقیقات من ثابت کرده اکنون پیرشدن و پیر به نظر رسیدن امری اختیاری است. شما می توانید با تغییر رژیم غذایی خود به بازسازی و تجربه حیات بدن و پوست از درون و بیرون کمک کنید.» در ذیل چکیده ای از این مقاله را آورده ایم.

● قند، التهاب، پیری

در دانشکده پزشکی که درس می خواندم هر وقت پیرشدن پوست را مورد بررسی قرار می دادیم به وجود التهاب در آن ناحیه پی می بردیم. آن وقت ها نمی دانستم چرا التهاب ایجاد می شود و رابطه اش با چروک چیست اما به مرور دریافتم چروک پوست نیز نوعی بیماری است و به عبارت بهتر هر کجا به پوست صدمه ای وارد شده بود و باعث چروک می شد التهاب در آن ناحیه وجود داشت. به مرور دیدم التهاب، ریشه سرطان و بیماری های حاد و مزمن متعدد و متنوعی است.

هرگاه یک بیماری ـ از آرتروز گرفته تا بیماری قلبی ـ را زیر میکروسکوپ بررسی می کردم، التهاب جزیی از آن بیماری بود. این بود که به طور طبیعی اولین قدم من به عنوان متخصص پوست، تحقیق برای کشف راه هایی برای کنترل التهاب پوست بود. پوست ما همیشه در معرض حمله های عوامل درونی و بیرونی است که باعث التهاب می شوند مانند نورآفتاب، هوای آلوده، صابون های قوی، بیماری های داخلی، استرس، کمبود خواب، مصرف شکر، کمی آب و... اما مهم تر از همه این موارد شکر و شیرینی و موادغذایی نامناسب هستند که به سرعت به قند تبدیل می شوند و در سطح سلول های سراسر بدن تورم ایجاد می کنند. وقتی مقدار زیادی شکر خالص یا بشقابی پر از ماکارونی بخورید در خون به قند تبدیل می شوند و وقتی قندخون بالا می رود، رادیکال های آزادی تولید می شوند که چربی ها را اکسید می کنند و چربی اکسیدشده ماده مضری برای بدن است. به یاد داشته باشید که اندازه و مقدار غذا، عامل مهمی است که می تواند قندخون را ثابت نگه دارد.

ما برای جوان ماندن به جریان آرامی از ترشح انسولین در خون نیاز داریم. وقتی غذا در جریان خون به سرعت به قند تبدیل می شود حتی بدن سالم نیز آسیب می بیند چه برسد به اینکه مبتلا به دیابت یا اختلال تحمل گلوکز باشید و واکنش های التهابی ناشی از قند را تجربه کنید. (در دنیا عده زیادی هستند که از دیابت داشتن خود بی خبرند) در این مواقع، مولکول های قند خود را به فیبرهای کلاژن می چسبانند و باعث واکنش های شیمیایی پی درپی می شوند. این واکنش ها باعث پیوند گسترده و متقاطع کلاژن می شود و در نتیجه حالت ارتجاعی پوست از بین می رود. ارتباط میان قند و کلاژن، باعث به وجودآمدن تعداد کثیری از رادیکال های آزاد می شود و التهاب بیشتر خواهد شد. بخشی از پوست که در آن مولکول های قند به کلاژن چسبیده اند، سخت و غیرقابل انعطاف می شود و پس از خنده یا اخم آن قسمت به حالت نرم و صاف اولیه برنمی گردد. پس می?بینید ما نباید با غذایی که می خوریم لوزالمعده را وادار کنیم برای کنترل قند خون انسولین زیادی را به یکباره در خون ترشح کند تا اشتباه و بی دقتی ما را در آنچه می خوریم، بپوشاند.

● رادیکال های آزاد و پیری

ریشه بسیاری از بیماری های حاد و مزمن، رادیکال های آزاد هستند. تشکیل رادیکال های آزاد و صدمه هایی که به بدن وارد می شوند، سال ها پیش به وسیله دکتر هارمن مطرح شد. با اینکه جامعه پزشکی تئوری هارمن را ۲۰ سال انکار کرد اما دانشمندان دریافتند شواهد مهمی از واکنش های شیمیایی رادیکال های آزاد را در فرآیند پیری پیدا کرده اند.

ممکن است سوال کنید آنها از کجا می آیند؟ رادیکال های آزاد بیشتر از اکسیژن به وجود می آید. مولکول های اکسیژن که الکترون خود را از دست می دهند به حالتی ناپایدار درمی آیند و خطرناک می شوند. ما برای زنده ماندن به اکسیژن نیاز داریم. حالا تصور کنید اکسیژنی که ناپایدار و خطرناک شده در بدن چه می کند؟! خوشبختانه در بدن ما مکانیسم دفاعی در برابر رادیکال های آزاد وجود دارد. این سیستم دفاعی همان آنتی اکسیدان ها هستند که از صدمه های اکسیژن جلوگیری می کنند ولی وقتی در یک روز آفتابی قدم می زنید، نور خورشید باعث شکل گیری سریع رادیکال های آزاد در پوست می شود و به بافت آن آسیب می رساند. محافظت در برابر آفتاب و استفاده از آنتی اکسیدان هایی که با آن آشنا هستید مانند ویتامین C، ویتامین E و بتاکاروتن تنها راه حل موجود است.

به هر حال رادیکال های آزاد با تسلط بر مکانیسم دفاعی و طی واکنش های شیمیایی پیچیده، موادی تولید می کنند که کلاژن را در خود هضم می کند. زیبایی و جوانی پوستمان به کلاژن بستگی دارد. وقتی کلاژن از بین برود، خراش های میکروسکوپی ایجاد می شود که باعث بروز چروک می شود. اگر قصد دارید روند پیری تان را به تاخیر بیندازید باید علاوه بر تغییر رژیم غذایی تان در روش زندگی خود نیز تجدیدنظر کنید. بعد از اینکه پروتئین را در رتبه اول مواد اساسی غذایی خود قرار دادید باید همه کربوهیدرات های بد را از رژیم تان حذف و فقط از کربوهیدرات های خوب که التهاب آور نیستند، استفاده کنید. پس قند و شکر، عسل، شکلات، کیک، نان شیرینی، ماکارونی، سیب زمینی و کشمش را تا می توانید، محدود کنید. بعضی میوه ها شاخص گلوکز بالایی دارند و باید آنها را نیز هوشیارانه انتخاب کنید. از مصرف میوه های خشک ترجیحا بپرهیزید چون با اینکه شکر آنها فروکتوز است اما به مولکول های کلاژن می چسبد و باعث پیوند متقاطع سلولی و ایجاد چروک می شود.

● استرس، حرکت به سوی پیری

روش زندگی شما مطمئنا کلید اصلی در تمام برنامه های ضدپیری است. عادت های شما در زندگی ارتباط نزدیکی با چگونگی پیرشدن تان دارد. هیچ کدام از عوامل ویرانگری که باعث پیری زودرس می شوند با آثار استرس قابل مقایسه نیستند. استرس باعث تغییرات هورمونی در بدن می شود. سطح بالای هورمون استرس در تعیین میزان توده ماهیچه ها، تراکم استخوان ها و سیستم ایمنی بدن، سلامت پوست و توانایی های ذهنی تاثیر بسزایی دارد. استرس گاهی عملکرد غده تیرویید و هورمون های آن را مختل می کند و روی متابولیسم بدن اثر می گذارد.

با بالا رفتن سن، هورمون کورتیزول (هنگام استرس، ترس، فشار شدید جسمانی و...) افزایش می یابد. هر چند کورتیزول برای مان ضروری است و بدن را در برابر شرایط سخت مقاوم می کند اما وقتی برای مدت زیادی در خون باقی بماند مشکل هایی را ایجاد می کند. میزان کورتیزول را در افراد جوانی که تحت استرس قرار می گیرند اندازه گیری کرده اند و دیده اند به سرعت بالا می رود و در عرض چند ساعت به حد طبیعی برمی گردد اما در افراد مسن چند روز طول می کشد تا این اتفاق بیفتد بنابراین این مقدار زیادی کورتیزول که به مدت طولانی (چند روز) در بدن جریان داشته مانند یک ماده سمی عمل می کند و به سلول های حساس مغزی آسیب می رساند.

به همین دلیل است که علم ضدپیری، کورتیزول را به عنوان هورمون پیری می شناسد. ارتباط نزدیک بین پیری و بیماری ها می تواند به دلیل افزایش کورتیزول باشد که قندخون را بالا می برد و باعث ترشح اضافی انسولین می شود. انسولین اضافی هم باعث بروز التهاب شدید، تجمع چربی ها و فراهم شدن زمینه فشارخون بالا و پیری زودرس خواهد بود.

● خواب کافی ضد پیری

داشتن خواب کافی در برنامه ضدپیری بسیار ضروری است. وقتی شما می خوابید، سلول ها در فرآیند بازسازی قرار می گیرند. هورمون رشد هنگام خواب آزاد می شود که هورمون جوانی است. خواب بد باعث بالا رفتن کورتیزول، تمایل شدید به خوردن کربوهیدرات و در نتیجه افزایش وزن خواهد شد. از آنجا که خواب، یکی از عوامل مهم در برنامه های ضدپیری است، بهبود بخشیدن به وضعیت خواب بسیار اهمیت دارد. سعی کنید با آرامش بخوابید و از این فرصت برای خالی کردن ذهن خود از اتفاقات روز، (خوب یا بد) استفاده کنید و به دعا و راز و نیاز با خدا بپردازید.

● ورزش، ترفند ضدپیری

هورمون رشد در واقع هورمون جوانی است. هورمونی حیات بخش که ماهیچه ها را می سازد و حیات تمام دستگاه ها و اعضای بدن را افزایش می دهد و هورمون استرس یعنی کورتیزول را کاهش می دهد. هورمون رشد در تضاد کامل با هورمون کورتیزول است. وقتی ترشح هورمون رشد در بدن افراد بالغ کم می شود ما از ترفند خود یعنی «ورزش» استفاده می کنیم. ثابت شده که انجام ورزش های منظم باعث افزایش ترشح هورمون رشد می شود اگر چه افزایش سن به روند خود ادامه می دهد. با انجام ورزش عملکرد دیگر هورمون های ضروری بدن مانند انسولین تنظیم می شود. با حرکت های ورزشی منظم حساسیت سلو ل ها در برابر انسولین بالا می رود و درنتیجه قندخون کاهش می یابد و از پیری زودرس جلوگیری می شود. حتی با انجام کمترین حرکات ورزشی، می توانید تفاوت های اساسی در زندگی خود ایجاد کنید. پس هر چقدر هم که سالم هستند یک برنامه کامل ورزشی برای انعطاف پذیری بدن و سلامت قلب و عروق انجام دهید.

● پرسشی از متخصص تغذیه/دکتر محمدرضا وفا/دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران

رژیم ضدچروک جواب می دهد؟

همه ما می خواهیم به شادابی و تناسب اندام و زیبایی برسیم. همه از چین وچروک، اضافه وزن و افتادگی ماهیچه های خود ناراحت می شویم و می دانیم تغذیه در بدن ما نقش مهمی دارد و می توانیم از تاثیر مثبت یا منفی غذاها به نفع خود بهره بگیریم. حال پرسش اینجاست که علم تغذیه و معجزه های آن چه کمکی به زیبایی ما می کند؟

تغذیه سالم و صحیح، نقش بسیار قابل توجهی در زیبا بودن و زیبا ماندن ما خواهد داشت. در قرن نوزدهم، یک فیلسوف آلمانی به نام «لوودویک فیرباخ» طرحی از چهره یک انسان کشید که تمام اجزای آن را موادغذایی تشکیل می دادند و در زیر آن نوشت. «انسان، چیزی است که می خورد.» با توجه به شیوع گسترده بیماری های غیرواگیر از نیمه دوم قرن گذشته و مشخص شدن نقش ۶۵ درصدی تغذیه در بروز این بیماری ها، از سال ۱۹۸۰ میلادی، دانشگاه های معتبر دنیا الگوی غذایی سالم را به منظور پیشگیری از بروز و شیوع گسترده بیماری ها ارائه کرده اند.

در جوامع امروز، معضل چاقی و اضافه وزن با رعایت الگوی صحیح تغذیه قابل پیشگیری است و از آنجا که چاقی زمینه ساز بسیاری از بیماری های مزمن می شود، می توان با پیشگیری از آن، احتمال ابتلا به بیماری های قلبی عروقی، سرطان و دیابت را کاهش داد بنابراین با غذای سالم و فعالیت فیزیکی روزانه یا ورزش (به توصیه سازمان جهانی بهداشت حداقل یک ساعت در روز ورزش لازم است) به خوبی می توان وزن را کنترل و از افتادگی ماهیچه یا پوست پیشگیری کرد تا شادابی، تناسب اندام و زیبایی مان حفظ شود. مصرف نامتعادل یا بیش از حد و غیرطبیعی هر کدام از گروه های غذایی، می تواند حکم دارو یا حتی سم برای بدن داشته باشد. حتما می دانید شکل گیری رادیکال های آزاد باعث پیری دستگاه های بدن می شود ولی چگونه باید از واکنش های تولیدی رادیکال آزاد در میتوکندری (غذاها در میتوکندری ها به انرژی تبدیل می شوند) جلوگیری کرد؟ در شرایط طبیعی، با مصرف غذا، مقدار معینی رادیکال آزاد تولید و به عنوان سم بیولوژیک در بدن شناخته می شود اما سیستم دفاع آنتی اکسیدانی بدن یک فرد سالم، می تواند این رادیکال های آزاد را به مواد خنثی تبدیل کند، اما مشکل زمانی بروز می کند که مصرف غذاهای خاصی در برنامه غذایی زیاد و مصرف گروهی دیگر کم شود. مثلا تولید رادیکال های آزاد در بدن افرادی که در یک وعده غذایی مقدار زیادی غذاهای گوشتی و چرب می خورند (به خصوص در صورت تهیه نامناسب آنها مانند سرخ کردن) یا مقدار مصرف میوه و سبزی را در رژیم غذایی شان کاهش می دهند، بسیار فراتر از پتانسیل طبیعی بدن برای خنثی کردن آنهاست و درنهایت بدن آسیب می بیند. توصیه کلی، پیروی از الگوی غذایی سالم در تمام وعده های غذایی روزانه و همیشگی است.

درباره رژیم پیشنهاد شده این نکته وجود دارد که تخم مرغ یکی از کامل ترین موادغذایی ای است که مقادیر زیادی کالری، چربی (از نوع اشباع شده)، کلسترول، پروتئین، سدیم و پتاسیم دارد. تخم مرغ جزو پروتئین های حیوانی است و مانند گوشت قرمز و سفید، ماهی و لبنیات، پروتئین باکیفیتی دارد. بدن ما این نوع پروتئین را بهتر از پروتئین گیاهی جذب می کند. به دلیل شباهت ترکیب های اسیدآمینه ها و پروتئین بدن انسان با حیوان، با حداقل هدر رفتن، پروتئین جذب بافت بدن می شود و کیفیت غذایی آن از نوع پروتئین گیاهی مانند پروتئین موجود در میوه و سبزی و حبوبات و دانه های روغنی، بهتر است. بعضی افراد مصرف تخم مرغ را به دلیل داشتن چربی مضر می دانند اما چربی اشباع موجود در تخم مرغ بسیار کم تا متوسط و منبع خوبی برای تامین ویتامین B۱۲، D وA و اسیدآمینه های ضروری است. اگر چه تخم مرغ حدود ۲۵۰ میلی گرم کلسترول دارد، به علت وجود سایر اسیدهای چرب غیراشباع، جذب کلسترول آن زیاد نیست. بهتر است برای پایین آوردن کلسترول خون، به مصرف کمتر چربی ها، به خصوص چربی های اشباع شده روی آورید تا اینکه تخم مرغ را از رژیم غذایی تان حذف کنید.

اگر یک فرد سالم هستید، یعنی بیمار ی های متابولیکی ندارید و از نظر افزایش چربی خون بررسی شده اید، می توانید با خیال راحت تا ۵ عدد تخم مرغ در هفته مصرف کنید. تخم مرغ بهتر است آبپز شود نه نیمرو.

● نگاه متخصص تغذیه/دکتر سید ضیاءالدین مظهری/استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران

اثـر تغـذیـه بـر پـیـرشـدن

گاهی برای کاهش چین و چروک های پوست یا پیشگیری از آنها، به سراغ انواع و اقسام کرم های گران قیمت می رویم، درحالی که می توان شادابی و مواد ضدچروک و پیری پوست را به طور طبیعی در مواد غذایی یافت. مواد مغذی لازم برای پوست از طریق غذاها وارد جریان خون می شوند و به سلول های پوست می رسند. نمی توان انکار کرد که تغذیه روی مکانیسم پیرشدن پوست تاثیر می گذارد. تغذیه مناسب به طور چشمگیر باعث جوان ماندن پوست نمی شود ولی بی توجهی به تغذیه باعث می شود پوست سریع تر دچار چین و چروک و پیری شود.

رژیم غذایی شامل همه گروه های موادغذایی اعم از ویتامین ها، مواد معدنی، کربوهیدرات ها، پروتئین و اسیدهای آمینه ضروری و غیرضروری، می تواند به سلامت و حفظ شادابی پوست و مو کمک کند.

به غیر از عوامل ژنتیکی، کم خونی و کاهش برخی مواد مثل «روی» می تواند باعث ایجاد مشکلات پوست و مو شود. ویتامین های کلیدی مثل بتاکاروتن که پیش ساز ویتامین A است و حتی خود ویتامین A و ویتامین C که در ساخت کلاژن که تقویت کننده بافت همبند و از زیرسازهای پوست است، در شادابی و طراوت و جوان ماندن پوست بسیار مفیدند.

در کنار دریافت این ویتامین ها و مواد معدنی، نوشیدن آب گوارا و خالص به مقدار کافی هم در طراوت پوست نقش مهمی دارد. به همه کسانی که می خواهند پوستی جوان و شاداب داشته باشند، توصیه می کنم حتی بدون اینکه احساس تشنگی کنند، آب بنوشند و از سبزی های مختلف و میوه ها استفاده کنند. سبزی ها و میوه ها سرشار از فیبرهای محلول و نامحلول و مواد معدنی هستند که به تامین نیازهای پوست از نظر ساختاری و طراوت کمک می کنند و در جایگزین شدن پوست قدیمی با پوست جوان نقش مهمی دارند.

منابع دریایی نیز حاوی چربی های امگا۳ هستند که هم از التهاب جلوگیری می کنند و هم باعث خونرسانی بهتر به اعضا می شوند. آبزیان از منابع خوب سلنیوم هستند. سلنیوم ،آنتی اکسیدان قوی و ضد سرطان است و پروتئین های عالی دارد و به جذب آهن کمک می کند و ارزش بیولوژیکی پروتیئن های حیوانی دیگر را افزایش می دهد.سفیده تخم مرغ منبع بسیار خوبی از پروتئین است به شرط اینکه خوب پخته شود. سفیده تخم مرغ حاوی آویدین است که در طراوت پوست ومو نقش ارزنده ای دارد.