گرچه شیوع اضافه وزن و چاقی در جوامع مختلف باعث شده است که چاقی و راه‌های کنترل آن موضوع اصلی بحث‌های رژیم درمانی و تغذیه باشد، کمبود وزن و لاغری نیز طیف دیگر مشکلات تغذیه‌ای بوده و...
شناخت علت آن و رساندن وزن فرد لاغر به وزن ایده‌آل، به مراتب مشکل‌تر و زمان برتر از کاهش وزن یک فرد چاق می‌باشد.
محدوده وزن ایده‌آل بدن هر فرد با استفاده از شاخص نمایه توده بدن و براساس قد، سن و جنس یک فرد و همچنین با توجه به شرایط جسمی و میزان فعالیت وی تعیین می‌شود. براساس طبقه‌بندی سازمان بهداشت جهانی، چنان چه نمایه توده بدن فرد کمتر از 18/5 باشد، فرد دچار کمبود وزن است، البته در برخی منابع، نمایه توده بدن زیر ۱۹ را برای زنان و زیر ۲۰ را برای مردان شروع مرحله کمبود وزن در نظر می‌گیرند.
دلایل لاغری
دریافت ناکافی انرژی و مواد مغذی، اولین عامل کاهش وزن است که می‌تواند ناشی از فقر، عادات بد غذایی، شرایط روحی و عاطفی (که باعث بی‌اشتهایی می‌شود)، شرایط کاری و حذف وعده‌های غذایی، تنهایی، روزه گرفتن‌های طولانی، محدودیت حرکتی و یا نداشتن دندان‌های سالم باشد.
زمینه ژنتیکی و ابتلا به بیماری‌هایی چون سل، اختلالات تنفسی، اختلالات قلبی- عروقی، سرطان، پرکاری تیروئید و بیماری‌های مربوط به متابولیسم (که از رژیم غذایی متناسب با آنها استفاده نشود، نظیر بیماری سلیاک)، جذب ناکافی مواد غذایی، عفونت مزمن، اسهال مزمن، بیماری انگلی، اختلالات کبدی، دیابت نوع یک، بی‌خوابی، اختلالات جنسی، افسردگی و اعتیاد از سایر علل کمبود وزن و لاغری می‌باشند.
بنابراین زمانی که یک فرد با کمبود وزن حاد و یا مزمن مواجه می‌شود، باید از نظر عوامل فوق بررسی گردد. شناخت علت لاغری اولین قدم قبل از شروع برنامه غذایی است و اصلاح کمبود وزن نیاز به همکاری گروهی از متخصصین مختلف دارد. چگونه چاق شویم
عوارض ناشی از لاغری
این عوارض عبارتند از احساس خستگی دائمی و زودهنگام، پوکی استخوان، کم‌خونی و کمبود مواد مغذی (که خود باعث تشدید کمبود وزن می‌شود)، کاهش مقاومت بدن در برابر عفونت‌ها، قطع قاعدگی و تاخیر در التیام زخم و حتی مشکلات روحی و روانی.
راه‌حل‌های افزودن وزن
باید توجه داشت که برخی افراد، به طور سرشتی لاغر هستند و افزودن وزن آنها بسیار دشوار و زمان‌بر است، اما به هر حال در اکثر موارد می‌توان با رژیم پرکالری حدودا ماهی یک کیلوگرم وزن این افراد را اضافه کرد. چنانچه لاغری فرد به دلیل یکی از بیماری‌های نامبرده فوق باشد باید با کمک گرفتن از پزشک، آن مشکل را رفع کند.
بکار بستن راهکارهای زیر برای افزایش وزن توصیه می‌شود
۱- استفاده از یک لیوان آبمیوه طبیعی یا نکتار در صبحانه (علاوه بر صبحانه معمول خودشان)
۲- استفاده از تنقلات کم‌ضرر در فاصله غذاها به‌ویژه بعد از شام مثل یک لیوان بستنی یا چند شکلات یا مقداری مغز پسته، بادام یا فندق
۳- در کسانی که مبتلا به اختلالات چربی خون نیستند، استفاده از ماست‌های چکیده همراه ناهار
۴- مصرف دسرهای کوچک و مغذی مانند شیر و بیسکویت و شیرینی خشک ساده به وزن‌گیری کمک می‌کند.
۵- گنجاندن میان وعده‌هایی کم حجم با محتوای انرژی بالا در برنامه غذایی افراد لاغر: برای این منظور فرد لاغر می‌تواند معجون‌های خانگی (شیر موز ساده، شیر موزی که به آن مقداری پودرگردو، بادام، پسته یا خرما افزوده شده و یا شیر موز بستنی) تهیه کرده و به میزان متعادل مصرف نماید.
۶- افزایش تعداد وعده‌های غذایی: ممکن است افراد کم وزن وعده‌هایشان کوچک‌تر باشد و زودتر سیر شوند، بنابراین بهتر است وعده‌های غذایی را از ۳ وعده در روز به ۶ وعده برسانند.
۷- پرهیز از مصرف سالاد، آب و سایر نوشیدنی‌ها قبل از وعده غذایی اصلی
۸- استفاده از میان‌وعده‌هایی که سبب افزایش دریافت حدود ۵۰۰ کیلوکالری در روز می‌شوند نظیر:
۸ عدد کراکر + ۳۰ گرم پنیر + ۱ لیوان بستنی
۱ لیوان غلات صبحانه + ۱ لیوان شیر + ۱ عدد موز + ۱ تکه نان تست + ۱ قاشق کره بادام‌زمینی
۶ عدد بیسکویت تهیه شده از گندم + ۲ قاشق غذاخوری کره بادام‌زمینی + ۲ قاشق غذاخوری کشمش + ۱ لیوان آب پرتقال
یادآوری: هیچ‌گاه از اصول تعادل، تناسب و تنوع در برنامه غذایی غافل نشوید، حتی در زمانی که سعی دارید وزن خود را افزایش دهید.
منبع: بیتوته